Czarny bez kwitnie wszędzie. Te białe baldachy to prawdziwa apteka na wyciągnięcie ręki. Syrop z kwiatów czarnego bzu to jeden z najskuteczniejszych domowych sposobów na wzmocnienie odporności i walkę z przeziębieniem. Co więcej, przygotowanie takiego syropu wcale nie wymaga specjalistycznej wiedzy zielarskiej.
Właściwości lecznicze kwiatów czarnego bzu
Kwiaty czarnego bzu zawierają flawonoidy, kwasy fenolowe i olejki eteryczne, które odpowiadają za ich działanie terapeutyczne. Najważniejsze z nich to rutyna, kwercetyna i kwas chlorogenowy – związki o silnych właściwościach przeciwzapalnych.
Te substancje czynne sprawiają, że syrop działa napotnie, przeciwgorączkowo i wykrztuśnie. Regularne stosowanie wzmacnia naturalną odporność organizmu, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.
Badania pokazują, że ekstrakty z czarnego bzu mogą skrócić czas trwania infekcji górnych dróg oddechowych nawet o 2-3 dni.
Na jakie dolegliwości pomaga syrop z czarnego bzu
Syrop sprawdza się przede wszystkim przy infekcjach górnych dróg oddechowych. Działa łagodząco na podrażnione gardło, ułatwia odkrztuszanie i zmniejsza intensywność kaszlu. Wiele osób zauważa poprawę już po pierwszym dniu stosowania.
Regularne picie syropu w okresie zwiększonej zachorowalności wzmacnia odporność i zmniejsza ryzyko złapania infekcji. Działa też pomocniczo przy stanach podgorączkowych – wspomaga naturalny proces potnienia, co przyspiesza powrót do zdrowia.
Konkretne zastosowania
Syrop z kwiatów czarnego bzu najlepiej sprawdza się przy:
- Pierwszych objawach przeziębienia i grypy
- Bólach i pieczeniu gardła
- Suchym, drażniącym kaszlu
- Stanach podgorączkowych do 38°C
- Ogólnym osłabieniu w trakcie infekcji
Kiedy syrop może nie wystarczyć
Przy wysokiej gorączce powyżej 38,5°C, uporczywym kaszlu trwającym dłużej niż tydzień czy ropnych anginie syrop powinien być jedynie uzupełnieniem leczenia, nie jego podstawą. W takich przypadkach konieczna jest konsultacja lekarska.
Syrop nie zastąpi też antybiotyku przy infekcjach bakteryjnych – działa głównie wspomagająco przy infekcjach wirusowych.
Jak przygotować syrop z kwiatów czarnego bzu
Najlepszy syrop powstaje z świeżych kwiatów zebranych w słoneczny dzień, najlepiej rano po opadnięciu rosy. Wybieraj baldachy w pełni kwitnienia, o intensywnym zapachu i kremowobiałej barwie.
Podstawowy przepis wymaga tylko dwóch składników: kwiatów i cukru w proporcji 1:1. Na litr syropu potrzebujesz około 500g kwiatów (bez grubych łodyg) i 500g cukru białego lub trzcinowego.
Metoda warstwowa
Najprostrza metoda to układanie kwiatów i cukru warstwami w słoiku. Pierwsza warstwa to kwiaty, druga cukier, i tak naprzemiennie. Całość przykryj gazą i zostaw na 3-4 dni w ciepłym miejscu.
Cukier wyciągnie z kwiatów wszystkie cenne składniki, tworząc gęsty, aromatyczny syrop. Po tym czasie przecedź przez gęste sito i przechowuj w lodówce.
Metoda z dodatkiem wody
Niektórzy dodają niewielką ilość wody – około 100ml na każde 500g kwiatów. Takie rozrzedzenie ułatwia fermentację i wyciągnięcie składników aktywnych, ale skraca trwałość syropu.
Dawkowanie i sposób stosowania
Dorośli mogą przyjmować 1-2 łyżki syropu 2-3 razy dziennie. Najlepiej pić go na czczo lub między posiłkami, powoli, żeby dłużej działał na gardło. Można też rozpuścić w ciepłej wodzie i pić jak herbatkę.
Dzieci powyżej 3. roku życia mogą dostawać 1 łyżeczkę 2-3 razy dziennie. Młodszym dzieciom lepiej nie podawać ze względu na zawartość cukru i możliwość alergii.
W celach profilaktycznych wystarczy jedna łyżka dziennie przez okres jesienno-zimowy.
Przy ostrych infekcjach można zwiększyć dawkę do 3-4 łyżek dziennie dla dorosłych, ale nie dłużej niż przez tydzień. Zbyt duże ilości mogą wywołać biegunkę ze względu na wysoki poziom cukru.
Przechowywanie i trwałość
Syrop przygotowany metodą tradycyjną, bez gotowania, przechowuje się w lodówce maksymalnie 6 miesięcy. Słoiki muszą być idealnie czyste i szczelnie zamknięte.
Oznaki zepsucia to zmiana zapachu na kwaśny lub alkoholowy, pojawienie się pleśni na powierzchni lub zmętnienie. Zepsuty syrop należy wyrzucić – nie ma sensu ryzykować zatrucia.
Żeby przedłużyć trwałość, można syrop pasteryzować – podgrzać do 80°C i od razu przelać do wysterylizowanych słoików. Taki syrop wytrzyma nawet rok, ale straci część właściwości leczniczych.
Przeciwwskazania i ostrzeżenia
Syrop z czarnego bzu jest z reguły bezpieczny, ale nie dla wszystkich. Osoby z cukrzycą powinny uważać na wysoką zawartość cukru – jedna łyżka to około 15g cukru prostego.
Alergia na rośliny z rodziny adoksowatych (dawniej caprifoliaceae) to bezwzględne przeciwwskazanie. Objawy to wysypka, świąd, a w skrajnych przypadkach trudności z oddychaniem.
Kobiety w ciąży i karmiące mogą stosować syrop, ale w umiarkowanych ilościach. Nie ma badań potwierdzających szkodliwość, ale ostrożność nie zaszkodzi.
Uwaga: używaj tylko kwiatów czarnego bzu (Sambucus nigra). Inne gatunki, jak bez koralowy, mogą być toksyczne.
Alternatywy i wariacje
Zamiast cukru białego można użyć miodu, cukru kokosowego lub ksylitolu. Miód dodatkowo wzmacnia działanie przeciwbakteryjne, ale syrop będzie mniej trwały. Ksylitol to dobra opcja dla diabetyków, choć nie każdy toleruje go dobrze.
Niektórzy dodają do syropu sok z cytryny (1-2 cytryny na litr) – zwiększa to zawartość witaminy C i przedłuża trwałość. Imbir czy cynamon to kolejne dodatki wzmacniające działanie przeciwzapalne.
Syrop można też przygotować z suszonych kwiatów, ale efekt będzie słabszy. Proporcje to 1 część suszonych kwiatów na 2 części cukru, plus niewielka ilość wody do rozpoczęcia procesu.